Thượng Sơn, Hạ Thủy
Phong thủy học là một môn khoa học nghiên cứu về ảnh hưởng của môi trường xung quanh đến vận mệnh con người. Một trong những nguyên lý quan trọng của phong thủy là "Thanh nang Tự" - "Long thần trên núi không được xuống nước, Long thần dưới nước không được lên núi". Đây là yếu tố quyết định cát hung, họa phúc cho một ngôi nhà.
Sơn quản nhân đinh, Thủy quản tài lộc
Theo phong thủy, "Sơn" không chỉ là núi mà còn ám chỉ phi tinh của Sơn bàn (Sơn tinh), trong khi "Thủy" ám chỉ phi tinh của Hướng bàn (Hướng tinh). Sơn tinh chủ về nhân đinh, Hướng tinh chủ về tài lộc. Do đó, khí sinh vượng của Sơn tinh cần đóng tại những nơi cao như núi, gò đất, nhà cửa, cây cối cao lớn. Còn khí sinh vượng của Hướng tinh cần đóng tại những nơi có sông, hồ, ao, biển, đường rộng, ngã ba, ngã tư hoặc cửa ra vào. Như vậy, Sơn tinh đắc cách sẽ mang lại tài giỏi, đông đúc, thành công sớm, tên tuổi vang dội cho gia đình. Hướng tinh đắc Thủy sẽ mang lại tài lộc dồi dào, công việc ổn định.
Long thần không được lên núi, xuống nước
Ngược lại, nếu những nơi có khí sinh vượng của Sơn tinh lại không có núi hay nhà cao, cây cao, mà có Thủy hoặc vùng thấp, trũng thì sẽ chủ gia đình ly tán, cô quả, tuyệt tự hoặc yểu chiết. Đó chính là trường hợp "Long thần trên núi không được xuống nước". "Long thần trên núi" ám chỉ Sơn tinh. Sơn tinh nếu là khí sinh vượng so với đương vận mà đóng tại những nơi thấp, trũng hoặc có nước thì sẽ gây ra tai họa cho nhân đinh.
Tương tự, nếu những nơi có khí sinh vượng của Hướng tinh lại không có Thủy, đường đi hoặc cửa ra vào, nhưng lại có núi hay nhà cao, cây cao thì sẽ chủ tài lộc khó khăn, công việc làm ăn lụn bại, gia cảnh lầm than, sa sút. Đó chính là trường hợp "Long thần dưới nước không được lên núi". "Long thần dưới nước" ám chỉ Hướng tinh. Hướng tinh nếu là khí sinh vượng so với đương vận mà đóng tại những nơi cao ráo hoặc có núi đồi (thượng sơn) thì sẽ gây ra tai họa về tiền bạc. Đây là cách cuộc "Thượng sơn, Hạ thủy" trong Huyền không học.
Ví dụ về Thượng sơn, Hạ thủy
Ví dụ: nhà tọa Sửu hướng Mùi, nhập trạch trong vận 8. Nếu lập trạch vận thì sẽ thấy tinh bàn của căn nhà như sau: Sơn tinh vượng khí đóng tại khu vực TÂY, TÂY BẮC và ĐÔNG BẮC (số 9, 1 và 8). Nếu những khu vực này chỉ toàn là sông, hồ, hoặc đường đi mà không có núi hay nhà cao thì nhà này phạm cuộc "Hạ thủy", chủ nhân đinh suy bại. Còn Hướng tinh vượng khí đóng tại khu vực BẮC, NAM và TÂY NAM (số 9, 1 và 8). Nếu những khu vực này không có Thủy, mà lại có núi đồi hay nhà cao, cây cao, thì căn nhà này còn phạm thêm cuộc "Thượng sơn", chủ suy bại cả về tài lộc nữa.
Vượng Sơn, vượng Hướng
Những nhà có vượng tinh của Hướng đến tọa, vượng tinh của Sơn đến hướng là thuộc cách cuộc "Thượng sơn, Hạ thủy". Nhưng thực tế thì còn phải tùy thuộc vào bối cảnh Loan đầu bên ngoài của căn nhà đó như thế nào rồi mới có thể kết luận là nhà đó có bị "Thượng sơn, Hạ thủy" hay không được.
Ví dụ: nhà tọa Khôn hướng Cấn, xây và vào ở (nhập trạch) trong vận 8. Sơn tinh vượng khí đóng tại khu vực ĐÔNG BẮC (số 8). Trên lý thuyết là phạm cuộc "Hạ thủy" vì vượng tinh của Sơn tới hướng. Nhưng nếu khu vực này không có sông, hồ, ao, biển, mà lại có núi đồi hay nhà cao, thì vượng khí của Sơn tinh nhà này đã đắc cách, tức là đóng tại chỗ có cao sơn thực địa, cho nên trong nhà nhân đinh vẫn đông đúc, chứ không bị suy bại. Còn Hướng tinh vượng khí đóng tại khu vực TÂY NAM (số 8). Trên lý thuyết là phạm cuộc "Thượng sơn". Nhưng nếu khu vực này không có núi, đồi hoặc nhà cao, mà lại có Thủy hoặc đường đi, cửa ra vào… thì vượng khí của Hướng tinh nhà này vẫn đắc cách, tức là đóng tại chỗ có Thủy nên tiền của, tài lộc của gia đình này vẫn dồi dào, sung túc.
Phối hợp phương vị và địa hình
Điều quan trọng là phải phối hợp phương vị của phi tinh với địa hình bên ngoài thì mới có thể xác quyết được chính xác mọi trường hợp tốt, xấu. Không thể chỉ nhìn thấy vượng tinh của Hướng tới phía trước, vượng tinh của Sơn tới phía sau mà đã vội cho là căn nhà tốt hoặc xấu. Điều này sẽ dẫn tới những sai lầm đáng tiếc.
Khí suy, tử của Sơn, Hướng tinh
Sinh, vượng khí của Sơn tinh phải đóng ở những chỗ cao ráo, còn sinh, vượng khí của Hướng tinh cần gặp thủy. Còn những khí suy, tử của Sơn tinh thì lại không nên đóng ở những nơi đó, mà chỉ nên đóng ở những chỗ bằng phẳng hoặc có Thủy. Nếu khí suy, tử của Sơn tinh đóng tại những chỗ cao hoặc núi đồi thì sẽ gặp tai họa do những đối tượng đó gây ra. Thí dụ như trong vận 8, nếu nhà có sơn tinh Thất xích (số 7) đóng tại khu vực có núi hay nhà nhà cao chót vót thì sẽ bị tai họa do Sơn tinh Thất xích mang tới.
Tương tự, những suy, tử khí của Hướng tinh nếu gặp Thủy sẽ chủ gây ra những tổn thất về tiền bạc, hoặc những bệnh tật, tai họa. Ví dụ như nhà trong vận 8, có hướng tinh Nhị hắc gặp thủy, cho nên nhà này vừa bị hao tiền, vừa thêm bệnh tật nhiều.
Đối với những Hướng tinh là khí suy, tử thì lại nên đóng ở những chỗ cao ráo hoặc yên tĩnh. Còn nếu như khí suy, tử của Sơn tinh đóng ở những nơi có núi hay nhà cao, khí suy tử của Hướng tinh đóng ở những nơi có thủy hoặc cửa nẻo ra vào nhà thì tức là cảnh "HUNG TINH ĐẮC CÁCH", tai họa còn khủng khiếp hơn là cách cục "thượng Sơn, Hạ Thủy" nữa.
Kết luận
Nói tóm lại, sinh, vượng khí của Sơn tinh phải đóng ở những chỗ cao ráo, còn sinh, vượng khí của Hướng tinh cần gặp thủy. Người học Huyền không phải dựa vào những tiêu chuẩn này mà chọn phương lập hướng cho đúng, tức là phải kiếm cho được những nhà đắc "vượng Sơn, vượng Hướng", và phải xa lánh những nhà có cách cuộc "Thượng Sơn, Hạ Thủy". Ngoài ra cũng cần phải để ý, không bao giờ để cho những khí suy, tử của Sơn, Hướng tinh có thể trở thành "Hung tinh đắc cách" mà gieo rắc tai họa cho người ở trong nhà được.